Axit amin – dưỡng chất dễ bị lãng quên

Cơ thể hoạt động cần có sự kết hợp hài hoà giữa các dưỡng chất khác nhau. Các chất ấy có thể từ chính cơ thể tự sản sinh hoặc bổ sung thông qua chế độ ăn uống. Có những chất có thể quen thuộc như đạm, chất béo,… số khác lại ít được để ý hơn nhưng không kém phần quan trọng. Axit amin là một trong số đó. Cùng theo dõi bài viết để thấy được đâu là lý do nói axit amin quan trọng với sức khoẻ con người.

Vậy axit amin là gì? 

Axit amin (Amino Acid) là thành phần cấu tạo nên protein – một trong ba dưỡng chất quan trọng nhất cho cơ thể bên cạnh carbohydrate và chất béo. Nói cách khác, nếu protein là “viên gạch” xây dựng nên cơ bắp, thì axit amin chính là nguyên tử cấu thành của viên gạch đó. 

Nhờ quá trình tiêu hóa thức ăn, protein được phân giải thành nhiều loại acid amin riêng rẻ. Các acid amin này được hấp thụ từ ruột vào máu và tới các cơ quan, tại đây chúng được sử dụng để tổng hợp nên các protein đặc hiệu cho nhu cầu của cơ thể, như xây dựng cơ bắp và điều chỉnh chức năng của hệ miễn dịch.

Cơ thể con người có hơn 20 loại axit amin khác nhau, trong đó có 9 loại axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tự tổng hợp được – bắt buộc phải bổ sung qua thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung (như whey protein, BCAA, EAA…). Số còn lại vẫn có tác động lợi ích với con người, nhưng cơ thể vẫn có thể tổng hợp với lượng nhất định.

Phân loại các amino axit

Dựa theo nhu cầu cơ thể cũng như khả năng tự sản xuất, axit amin được chia làm 2 loại chính là axit amin thiết yếu và bán thiết yếu.

Axit amin thiết yếu (Essential Amino Acids – EAAs)

Có 9 loại axit amin thiết yếu đóng vai trò cốt lõi quan trọng tham gia vào nhiều quá trình sinh hóa của cơ thể, bao gồm hệ thần kinh, hệ sinh sản, hệ miễn dịch và hệ tiêu hóa. Đây là các axit amin mà cơ thể không thể tự tổng hợp, phải bổ sung qua thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung: Histidine, Isoleucine, Leucine, Lysine, Methionine, Phenylalanine, Threonine, Tryptophan, Valine.

 Vai trò chính:

• Xây dựng mô cơ và sửa chữa tế bào bị tổn thương.
• Tổng hợp enzyme, hormone và kháng thể.
• Duy trì cân bằng nitơ – yếu tố quan trọng trong phát triển cơ bắp.
• Cải thiện tâm trạng và giấc ngủ (đặc biệt là Tryptophan → Serotonin).

Đáng chú ý nhất là 4 loại amino axit chiếm tỉ lệ cao hơn trong việc tác động đến khả năng phát triển của cơ bắp và năng lượng cho cơ thể. Được nhiều người ưu tiên bổ sung, nhất là với những người luyện tập thể thao. Đó là nhóm BCAA (Leucine, Isoleucine, Valine) – và Lysine. Mang lại chức năng kích thích sự phát triển cơ bắp, tăng cường khả năng miễn dịch và phát triển chung của cơ thể. Bên cạnh đó, chúng còn đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nên năng lượng cho cơ bắp hoạt động.

Axit amin bán thiết yếu (Conditional Amino Acids)

Các axit amin còn lại, hay còn gọi là axit amin bán thiết yếu, là những amino axit mà cơ thể có thể tự tổng hợp. Tuy nhiên, quá trình này chỉ đáp ứng mức nhu cầu tối thiểu. Nhóm này chỉ trở nên cần thiết trong một số điều kiện đặc biệt, như khi cơ thể bị stress, bệnh tật hoặc luyện tập cường độ cao.

Nhóm axit amin này vẫn có tác động quan trọng đối với cơ thể. Ví dụ, Glutamine đóng vai trò thiết yếu trong việc tái tạo mô cơ, cân bằng nitơ, đồng thời cung cấp năng lượng cho tế bào miễn dịch và tế bào ruột, giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và duy trì sức khỏe toàn diện.

Vai trò của axit amin đối với cơ thể

Axit amin đóng vai trò trong hầu hết các quá trình sinh học của cơ thể. Một số chức năng nổi bật gồm:

• Xây dựng và sửa chữa mô cơ: Đặc biệt quan trọng với người tập gym, vận động viên hoặc người luyện tập cường độ cao.
• Giảm đau mỏi cơ sau tập, hỗ trợ phục hồi nhanh hơn: Giúp cơ thể tái tạo năng lượng và mô cơ sau các buổi tập nặng. Đặc biệt là nhóm BCAA (Leucine, Isoleucine, Valine).
• Cung cấp năng lượng: Một số axit amin có thể được chuyển hóa thành năng lượng khi cơ thể thiếu carbohydrate hoặc chất béo.
• Cân bằng hormone và enzyme: Giúp duy trì hoạt động bình thường của các cơ quan và hệ thống trong cơ thể.
• Cải thiện tâm trạng & khả năng tập trung: Một số axit amin như tryptophan và tyrosine giúp sản sinh serotonin, dopamine – ảnh hưởng tích cực đến tinh thần..

Bổ sung axit amin kịp thời – phát triển thể hình như ý

Nhiều loại axit amin mà cơ thể không tự tổng hợp hay hình thành được. Mà cần thông qua đa dạng thực phẩm hằng ngày để bổ sung cho cơ thể.

Có hai dạng bổ sung axit amin mà nhiều người lựa chọn. Thông qua thực phẩm và chế độ ăn hằng ngày, hoặc lựa chọn sản phẩm bổ sung để tăng cường, hấp thu nhanh chóng hơn.

Phương pháp bổ sung thông qua thực phẩm

Bổ sung thông qua thực phẩm và chế độ ăn hằng ngày được đánh giá là lành mạnh và an toàn hơn cho sức khoẻ. Đây là cách mà nhiều người lựa chọn để cung cấp dưỡng chất cần thiết, phù hợp với đa dạng đối tượng khác nhau.

Axit amin được tìm thấy trong protein, vì thế, bạn có thể sử dụng các sản phẩm chứa đạm để bổ sung loại cần thiết. Nguồn cấp axit amin có thể tìm thấy ở nguồn thực vật và động vật, tuỳ theo chế độ ăn uống mà sử dụng nhóm thực phẩm phù hợp nhất.

Các loại thịt cá, trứng, sữa từ động vật mang lại nguồn đạm cao. Vì thế mà lượng axit amin, nhất là nhóm thiết yếu khác dồi dào. Nguồn thực vật cũng phong phú không kém, có mặt trong các loại đậu, ngũ cốc, nấm và hạt khác nhau. Bạn có thể kết hợp nhiều loại thực phẩm khác nhau để làm phong phú hơn bữa ăn cũng như tạo cơ hội hấp thu tốt nhất.

Phương pháp bổ sung thông qua sản phẩm bổ sung

Có nhiều người, họ không thể sử dụng thực phẩm tươi để tìm kiếm nguồn axit amin cần thiết vì lý do nào đó, có thể dị ứng hoặc không thích. Hoặc những người luyện tập thể thao, thể hình, cần lượng nhất định và nhanh chóng cho việc bao vệ cũng như hình thành cơ bắp. Sử dụng sản phẩm bổ sung chính là giải pháp hoàn hảo lúc này.

Cung cấp lượng axit amin cần thiết các nhanh chóng, tiện lợi và dễ dàng hơn. Thay vì chế biến cần nhiều thời gian, một bình lắc, nước, và bột dinh dưỡng đã mang lại giá trị dưỡng chất tương đương.

Một số loại sản phẩm tiêu biểu được người tập thể hình yêu thích sử dụng như Essential BCAA 2:1:1 hay L-Glutamine của thương hiệu Myprotein. Đều mang lại giá trị dinh dưỡng cần thiết một cách tiện dụng. Ví dụ như sản phẩm BCAA, chỉ với 1 lần dùng tương đương 5g, mang lại 3 axit amin thiết yếu là Leusine, Isoleusine và Valine theo tỉ lệ 2:1:1. Hay với Glutamine, mỗi lần dùng cung cấp 5g Glutamine cho sự phát triển tốt hơn của cơ bắp và cả cơ thể.